سیستم بهای تمام شده برمبنای فعالیت (Activity Based Costing)

در وضعیت رقابتی موجود بین شرکت ها و نیز وضعیت نامناسب بودجه و کمبود منابع در سازمان های دولتی، یکی از عوامل مهم برتری نسبت به رقبا و نیز مدیریت منابع مالی و مدیریت وجوه نقد، کاهش و مدیریت بهای تمام شده محصولات و خدمات می باشد. این مهم با کاهش و مدیریت هزینه‌ها در سازمان و استفاده بهینه از منابع و امکانات حاصل می شود. اما در حال حاضر، به دلیل ضعفهای موجود در سیستمهای به کارگرفته شده در سازمان ها، دسترسی به این اطلاعات ممکن نیست. طبق اصول و روشهای حسابداری مدیریت استراتژیک، یک سازمان نیازمند سیستمی است که اطلاعات مدیریت را فراهم سازد و علاوه بر عدم پیچیدگی، کم هزینه بوده و بیشترین اطلاعات از فرآیندها، فعالیت‌ها وخدمات را به مدیران ارائه دهد.

از سوی دیگر مجلس شورای اسلامی در بند «ز» تبصره «یک» قانون بودجه سال 1381 و جزء 2 بند «ب» تبصره 4 قوانین بودجه سال های 1382 و 1383 و مواد 138 و 144 قانون توسعه برنامه چهارم و نیز مقررات دیگر، دولت را ملزم کرده است که برای اصلاح نظام بودجه ریزی از روش موجود به روش هدفمند و عملیاتی و به صورت قیمت تمام شده خدمات اقدام کند.

شرکت نرم افزاری راهکار مدیریت منابع مانی با طراحی سیستم های بهایابی و بودجه ریزی عملیاتی در تحقق این مهم به یاری سازمانها و مراکز دولتی شتافته شده است. سیستم بهای تمام شده مانی با کمک روش بهایابی ABC یا همان بهایابی برمبنای فعالیت، یا بهای تمام شده محصولات و خدمات سازمان را محاسبه می نماید. البته شرکت های خصوصی نیز به راحتی می توانند بهای تمام شده محصولات، خدمات و پروژه های خود را بوسیله ماژول بهایابی بر مبنای فعالیت محاسبه نمایند.

در سیستم بهای تمام شده مانی، هزینه‌ها از منابع به فعالیتها و از فعالیتها به اهداف عملکردی سازمان مانند محصولات و خدمات تخصیص می یابد. این سیستم از جمله سیستم‌های مدرن بهایابی محصولات و خدمات است که نیاز شرکتها و سازمانها در جهت محاسبه دقیق و صحیح بهای تمام شده محصول، بهبود کیفیت فرایند تولید، حذف فعالیتهای زائد، شناسایی فعالیت‌های ارزشمند و سنجه‌های هزینه و تعیین راهبردهای تجاری را تامین می نماید.

نرم افزار بهای تمام شده مانی به شناسایی و حذف فعالیتهایی میپردازد که هزینه محصول را بالا میبرند، بدون آن که ارزش افزودهای برای محصول ایجاد نماید. هزینه‌های بدون ارزش افزوده، هزینه آن گروه از فعالیتهایی است که میتوان آن را حذف کرد، بدون آنکه در کیفیت عملکرد، خدمات یا ارزش آن تغییری ایجاد شود. سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت، از لحاظ مفهومی دقت در تخصیص هزینه‌های غیرمستقیم یعنی هزینه‌های سربار را که مستقیماً قابل ردیابی به محصول نبوده اما قابل ردیابی به فعالیتهاست، را افزایش می‌دهد.

مراحل اجرای سیستم بهای تمام شده راهکار مدیریت منابع مانی

هنگام اجرای این سیستم باید سعی شود هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به اهداف هزینه به صورت دقیق مشخص شود. اهداف هزینه همان هدف نهایی سیستم است که تعیین بهای تمام شده محصول، خدمت، مشتری و غیره میباشد. هزینه‌های مستقیم به تسهیم نیازی ندارند و مستقیما به اهداف هزینه اختصاص مییابند. اما هزینه‌های غیرمستقیم (سربار) باید به دقت بررسی و دسته بندی شوند و تا آنجا که ممکن است این هزینه‌ها را از حالت کاملا غیرمستقیم به نسبتا مستقیم تبدیل نمود. باقیمانده هزینه‌های سربار که قابلیت تبدیل به هزینه‌های مستقیم را ندارند، باید در نهایت به اهداف هزینه تسهیم نمود.

این سیستم دارای مراحل زیر می باشد:

گام اول: تعیین هزینه های مستقیم

شناسایی اهداف هزینه: موضوع هزینه عبارتست از آنچه که یک سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت در پی اندازه گیری آن می باشد. محصول، خدمت، مشتری و غیره
شناسایی هزینه های مستقیم (مواد اولیه، کار مستقیم و غیره) مربوط به اهداف هزینه

گام دوم: تخصیص هزینه منابع به فعالیتها (تخصیص اولیه)

شناسایی فعالیتهای مربوط: مجموعه کارهایی که در سازمان انجام می شود و شامل اقدامات، حرکات و جزییات کار است.
شناسایی منابع مربوط به هر فعالیت: منابع سازه های اقتصادی هستند که برای انجام فعالیتها مصرف می شوند.
شناسایی سنجه های هزینه منابع: سنجه هزینه معیاری است که بوسیله آن منابع مصرف شده بابت هر فعالیت تعیین می شود.
تخصیص هزینه غیرمستقیم منابع به فعالیتهای شناسایی شده: بر اساس سنجه های هزینه انجام می شود.

گام سوم: تخصیص هزینه فعالیتها به اهداف هزینه (تخصیص ثانویه)

تشکیل مخزن فعالیت: از تجمع چند مرکز فعالیت که معمولا دارای فعالیت همگن هستند بدست میآید.
تعیین سنجه هزینه مربوط به فعالیتها: این سنجه های هزینه چگونگی افزایش هزینه های مرتبط با اهداف هزینه را بر اثر تغییر فعالیتها اندازه گیری می کند.
تسهیم هزینه به عنوان فعالیت به اهداف هزینه: با کمک سنجه های بالا صورت می پذیرد.

گام چهارم:

محاسبه نرخ سربار هر واحد از اهداف هزینه
محاسبه هزینه های مستقیم و غیرمستقیم اهداف هزینه

گام پنجم:

محاسبه بهای تمام شده محصول/خدمت به تفکیک
استخراج انواع گزارشات مورد نیاز

سیستم بهای تمام شده بر مبنای فعالیت مانی یکی از قوی ترین سیستم های موجود در کشور بر اساس آخرین روش بهایابی موجود در جهان است.

مزایای سیستم بهای تمام شده شرکت راهکار مدیریت منابع مانی

شناسایی و محاسبه دقیق بهای تمام شده و در نتیجه سود ناخالص هر محصول/خدمت
تفکیک فعالیتهای دارای ارزش افزوده از فعالیتهای فاقد ارزش افزوده، در نتیجه امکان حذف فعالیتهای بیفایده که با این کار می توان برنامه های سازمان را به سمت محصولات و خدمات سودآور گسترش داد.
امکان تهیه و ارائه بودجه های صحیح
این سیستم با استفاده از ردیابی هزینه های عملیاتی به فعالیتهای خدماتی و پشتیبانی، اطلاعات اقتصادی مهم و حیاتی را جهت تصمیم گیری مدیران فراهم می کند.
سیستم بهایابی مانی بر اندازه گیری هزینه های ناشی از ظرفیت تاکید دارد، سیستمهای سنتی نه تنها در اندازه گیری هزینه های ظرفیت بلا استفاده ناتوان است بلکه در واقع این هزینه ها را از مدیران پنهان می کنند.
با استفاده از سیستم بهایابی مانی کارایی و اثربخشی ناشی از ترکیب بهتر محصولات/خدمات و تاکید بر پیشرفت و ترقی آنها به دست می آید.
امکان کنترل دقیق عملیات کنونی شرکت و برنامه ریزی موثر برای آینده
امکان ارزیابی صحیح تر عملکرد مالی و عملیاتی مدیران
بهبود مستمر سازمان

سیستم بهای تمام شده بر مبنای فعالیت شرکت مانی در سازمان های بزرگ و متعددی پیاده سازی شده است. بخشی از مشتریان بزرگ مانی عبارتند از:

انتصاب سرپرست جدید جهاد دانشگاهی مازندران / قدردانی رییس جهاد دانشگاهی از خدمات حسینی - ایسنا دانشگاه رازی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

جهاد دانشگاهی کل کشور دانشگاه تهران دانشگاه رازی کرمانشاه

اهداف نرم افزار بهای تمام شده راهکار مدیریت منابع مانی

فراهم کردن اطلاعات درباره فعالیتها با هدف حذف فعالیتهای اضافی
فراهم کردن اطلاعات درباره فعالیتهای بدون ارزش افزوده و کاهش هزینه ها از طریق حذف این فعالیتها (در صورت امکان)
فراهم کردن اطلاعات برای کارشناسان طراح به منظور انتخاب طرح محصول/خدمت با بالاترین کیفیت و پایینترین هزینه
فراهم کردن اطلاعات درباره انتخاب بازار
فراهم کردن اطلاعات به منظور تدوین راهبرد قیمت گذاری
فراهم کردن اطلاعات و محاسبه دقیقتر هزینه و سودآوری محصولات/خدمات
محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات سازمان ها و شرکت ها بر اساس آخرین روش های جهانی شناخته شده
فراهم کردن انواع گزارشات بهایابی مورد نیاز مدیریت